શુ તમે phc વિશે જાણો છો ?
PHC ને ( PRIMARY HEALTH CENTRE ) ને પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર કહેવામા આવે છે .PHC એ ગ્રામ્ય સમુદાય અને તબીબી અધિકારી વચ્ચેનો પ્રથમ સંપર્ક બિંદુ છે. સરકાર દ્વારા તમામ મોટા તથા આજુબાજુના નાના ગામો ને આરોગ્યને લગતી સેવાઓ આપવામાં માટે ચલાવવામાં આવે છે. ગુજરાત રાજ્યમાં આ કેન્દ્રોનું સંચાલન જિલ્લા પંચાયતની આરોગ્ય શાખા કરે છે.
પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર (PHCs), જેને કેટલીકવાર જાહેર આરોગ્ય કેન્દ્રો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, ભારતમાં રાજ્યની માલિકીની ગ્રામીણ અને શહેરી આરોગ્ય સંભાળ સુવિધાઓ છે. તે અનિવાર્યપણે સિંગલ-ફિઝિશિયન ક્લિનિક્સ છે જેમાં સામાન્ય રીતે નાની શસ્ત્રક્રિયાઓ માટેની સુવિધાઓ હોય છે. તેઓ ભારતમાં સરકાર દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી જાહેર આરોગ્ય પ્રણાલીનો ભાગ છે અને આ સિસ્ટમના સૌથી મૂળભૂત એકમો છે. 31 માર્ચ 2019 સુધીમાં ભારતમાં 30,045 PHC છે જેમાં 24,855 ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં અને 5,190 શહેરી વિસ્તાર માં છે . ભારત માં PHCનું સૂચન 1946માં ભોર સમિતિ દ્વારા આપવામાં આવ્યું હતું. ત્યાર બાદ ભારત માં પ્રથમ phc ની સ્થાપના 1952 માં કરવા માં આવી હતી .
પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળ કેન્દ્ર (PHC) એ વિકાસશીલ દેશોમાં જાહેર આરોગ્ય સેવાઓનું મૂળભૂત માળખાકીય અને કાર્યાત્મક એકમ છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા WHO ના સભ્ય રાષ્ટ્રો દ્વારા 1978 ના અલ્મા અતા ઘોષણા અનુસાર, લોકોને સુલભ, સસ્તું અને ઉપલબ્ધ પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડવા માટે PHCની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય મિશન (NHM) હેઠળ, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર (PHC)ની સ્થાપના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં 30,000 અને ડુંગરાળ, આદિવાસી અને રણ વિસ્તારોમાં 20,000ની વસ્તીને આવરી લેવા માટે કરવામાં આવી છે. તેમજ દરેક phc ના વિસ્તાર ના ગ્રામીણ વિસ્તાર માં 5000 હજાર ની વસ્તીએ સબ સેન્ટર હોય છે . ડુંગરાળ .આદિવાસી . રણ વિસ્તાર માં 3000 હજાર ની વસ્તીએ 1 સબ સેન્ટર હોય છે .
તમામ phc કેન્દ્રોમાં દાક્તર, ફાર્માસિસ્ટ. લેબ ટેક્નિશયન . સ્ટાફ નર્સ ., તેમજ પટાવાળાની ટીમ કાર્ય કરે છે, આ ઉપરાંત અહીં ડ્રાઈવર સાથેની એમ્બ્યુલન્સ વાન પણ કાર્યરત હોય છે.. દરેક phc માં 6 સબ સેન્ટર થી લઈ ને 12 સબ સેન્ટર હોઈ શકે છે . દરેક સબ સેન્ટર ની વસ્તી અંદાજીત 4500 થી 5500 હોઈ શકે છે . દરેક phc વિસ્તાર માં 12 થી લઈ 50 ગામડાઓ સુધી phc નો વિસ્તાર હોય શકે છે. દરેક સબ સેન્ટર નીચે . 1 થી લઈ ને 6 ગામ સુધી હોય શકે છે . સબ સેન્ટર ની વસ્તી 5000 હજાર પૂર્ણ થાય તેટલા ગામ ને આવરી લઈ ને સબ સેન્ટર બનાવવા માં આવે છે. ડુંગરાળ .આદિવાસી .રણ વિસ્ટાર માં 3000 હજારે 1 સબ સેન્ટર બનાવવા માં આવે છે .
ગ્રામીણ આરોગ્ય આંકડા 2019-20 મુજબ, 31.03.2020 ના રોજ, દેશમાં કુલ 24,918 ગ્રામીણ પીએચસી અને 5,895 શહેરી પીએચસી કાર્યરત છે.
PHC શું છે?
શરૂઆતથી જ શરૂઆત કરીએ. PHC એ પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ માટે વપરાય છે - રોગને અટકાવવા, આરોગ્યને પ્રોત્સાહન આપવા અને બીમારીને સંચાલિત કરવા માટે જરૂરી આરોગ્ય સેવાઓ અને ઉત્પાદનોનું સૌથી મૂળભૂત પેકેજ. પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ સામાન્ય રીતે વ્યક્તિના જીવનકાળ દરમિયાન લગભગ 80 ટકા સ્વાસ્થ્ય જરૂરિયાતોને આવરી લે છે.
પ્રાથમિક સંભાળ અને પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ એ એક જ વસ્તુ નથી—પરંતુ તેઓ સંબંધિત છે. પ્રાથમિક સંભાળ એ PHCનું એક પાસું છે-માંદગીનું સંચાલન કરવું-અને ત્યારે થાય છે જ્યારે પ્રશિક્ષિત પ્રદાતા દર્દીનું નિદાન કરે છે અથવા તેની સારવાર કરે છે. પ્રાથમિક સંભાળ ગમે ત્યાં થઈ શકે છે પરંતુ સામાન્ય રીતે ક્લિનિક અથવા હોસ્પિટલમાં આપવામાં આવે છે. પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ રોગ નિવારણ (દા.ત., રોગપ્રતિરક્ષા) અને આરોગ્ય પ્રમોશન (દા.ત., શિક્ષણ)નો પણ સમાવેશ કરવા માટે માત્ર માંદગીનું સંચાલન કરવા ઉપરાંત વધુ વિસ્તરે છે.
દરેક પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો પર 1 MBBS દાક્તર અને 1 આયુષ ( હોમ્યોપેથીક / આયુર્વેદિક ) દાક્તર ની જગ્યા હોય છે. તેમજ દરેક phc પર 1 લેબ ટેક્નિશય અને 1 ફાર્મસીસ્ટ ની જગ્યા હોય છે . તેમજ 2 જગ્યા સ્ટાફનર્સ 24/7 માં 3 સ્ટાફ નર્સ ની જગ્યા હોય છે . તેમજ 4 જગ્યા કલાસ 4 ની જગ્યા હોય છે . એક એમ્બ્યુલન્સ વાન દ્રાઇવર સાથે હોય છે .
તેમજ phc ના વિસ્તાર ના તમામ સબ સેન્ટર પર નિચે મુજબ નો ફિલ્ડ સ્ટાફ પણ કાર્યરત હોય છે. દરેક phc ના સબ સેન્ટર પર 1 cho .( કોમ્યુનિટી હેલ્થ ઓફિસર ) ની જગ્યા હોય છે . તેમજ 1 mphw ( મલ્ટી પર્પરઝ હેલ્થ વર્કર .) અને 1 anm ( fhw ( ફિમેલ હેલ્થ વર્કર ) ની જગ્યા હોય છે . તેમજ દરેક સબ સેન્ટર પર 1000 હજાર ની વસ્તીએ 1 આશા બહેન ની જગ્યા હોય છે . સબ સેન્ટર નો તમામ સ્ટાફ પોત પોતાના સબ સેન્ટર ની વસ્તી માં આરોગ્ય લક્ષી કામગીરી કરે છે .
તમામ phc પોતાના વિસ્તાર ના તમામ સબ સેન્ટર ના ગામડાઓ નું આરોગ્ય લક્ષી કામગીરી નું સંપૂર્ણ મોનિટરિંગ phc દ્વારા કરવા માં આવે છે .
🏥 પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર( PHC ) ના કાર્યો ... 🚑
તમામ લોકોને, દરેક જગ્યાએ, સ્વાસ્થ્યનું ઉચ્ચતમ પ્રાપ્ય સ્તર હાંસલ કરવાનો અધિકાર છે. આ પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ (PHC)નો મૂળભૂત આધાર છે.
આરોગ્ય અને સુખાકારી માટે સેવાઓને સમુદાયોની નજીક લાવવા માટે રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય પ્રણાલીઓને અસરકારક રીતે ગોઠવવા અને મજબૂત કરવા માટે પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ એ સમગ્ર સમાજનો અભિગમ છે. તેમાં 3 ઘટકો છે:
જીવનભર લોકોની આરોગ્ય જરૂરિયાતોને પૂરી કરવા માટે એકીકૃત આરોગ્ય સેવાઓ
મલ્ટિસેક્ટોરલ નીતિ અને કાર્યવાહી દ્વારા આરોગ્યના વ્યાપક નિર્ધારકોને સંબોધિત કરવું
વ્યક્તિઓ, પરિવારો અને સમુદાયોને તેમના પોતાના સ્વાસ્થ્યનો હવાલો લેવા માટે સશક્તિકરણ.
પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ આરોગ્ય પ્રણાલીઓને વ્યક્તિની આરોગ્ય જરૂરિયાતોને સમર્થન આપવા સક્ષમ બનાવે છે - આરોગ્ય પ્રમોશનથી લઈને રોગ નિવારણ, સારવાર, પુનર્વસન, ઉપશામક સંભાળ અને વધુ. આ વ્યૂહરચના એ પણ સુનિશ્ચિત કરે છે કે આરોગ્ય સંભાળ એવી રીતે વિતરિત કરવામાં આવે જે લોકોની જરૂરિયાતો પર કેન્દ્રિત હોય અને તેમની પસંદગીઓનો આદર કરે.
સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ હાંસલ કરવા માટે પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળને વ્યાપકપણે સૌથી વધુ સમાવિષ્ટ, ન્યાયી અને ખર્ચ-અસરકારક માર્ગ તરીકે ગણવામાં આવે છે. આંચકા અને કટોકટી માટે તૈયારી કરવા, તેનો પ્રતિસાદ આપવા અને તેમાંથી બહાર આવવા માટે આરોગ્ય પ્રણાલીની સ્થિતિસ્થાપકતાને મજબૂત કરવા માટે પણ તે ચાવીરૂપ છે.
પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રોના કાર્યક્રમો નીચે સૂચિબદ્ધ છે:
તબીબી સંભાળની જોગવાઈ
કુટુંબ આયોજન સહિત માતા-બાળકનું આરોગ્ય
સલામત પાણી પુરવઠો અને મૂળભૂત સ્વચ્છતા
સ્થાનિક રીતે સ્થાનિક રોગોનું નિવારણ અને નિયંત્રણ
મહત્વપૂર્ણ આંકડાઓનો સંગ્રહ અને અહેવાલ
આરોગ્ય વિશે શિક્ષણ
રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમો, સંબંધિત તરીકે
રેફરલ સેવાઓ .
આરોગ્ય માર્ગદર્શિકાઓ, આરોગ્ય કાર્યકરો, સ્થાનિક મંચ અને આરોગ્ય સહાયકોની તાલીમ.
સબ સેન્ટર ના સ્ટાફ નું મોનીટરીંગ તેમજ જરૂરી વસ્તુઓ તેમજ દવાઓ ની જરૂરિયાતો પૂરી કરવી .
Phc bila
Phc gundarna
Phc noghanvadar
PHC SARTANPAR
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો