🏥🚑 CHC એટલે શુ ? 🚑
🏥 શુ તમે સામુહિક આરોગ્ય કેન્દ્ર વિશે જાણો છો ?🚑
Chc ને community health center કહેવામાં આવે છે . જેને ગુજરાતી માં સામુહિક આરોગ્ય કેન્દ્ર કહેવાય મા આવે છે . ગુજરાત માં 15/08/18 ના માહિતી મુજબ કુલ 363 chc સેન્ટર આવેલા છે .
સામાન્ય રીતે chc માં એક સુપ્રીટેન્ડ અને 3 MBBS .ની જગ્યા હોય છે . તેમજ 7 સ્ટાફ નર્સ ની જગ્યાઓ હોય છે . તેમજ (પસંદ કરેલ ) chc માં વીજીટિંગ ડોકટર ગાયનેક અને પીડિયાટ્રિક્સ શહેરી chc માં આવતા હોય છે . તેમજ 1 ડેન્ટિસ .1 ફિજીઓથેરાપીસ્ટ . 1.ઓપથેમોલોજીસ્ટ 1 એક્સરે ટેક્નિશયન . 1 લેબ ટેક્નિશયન અને આસિસ્ટન્ટ . 1. ફાર્મા સિસ્ટ . ક્લાર્ક . એકાઉન્ટટ. વોર્ડ બોય . ડ્રેસર .પટાવાળા હોઇ છે . આ તમામ સ્ટાફ નું મોનિટરીગ chc ના સુપ્રીટેન્ડ કરે છે .
રાજ્ય સરકાર દ્વારા MNP/BMS પ્રોગ્રામ હેઠળ CHCની સ્થાપના અને જાળવણી કરવામાં આવી રહી છે.
લઘુત્તમ ધોરણો અનુસાર, CHC નું નેતૃત્વ ચાર તબીબી નિષ્ણાતો, એટલે કે સર્જન, ચિકિત્સક, સ્ત્રીરોગવિજ્ઞાની અને બાળરોગ નિષ્ણાત દ્વારા કરવું આવશ્યક છે, જે 21 પેરામેડિક્સ અને અન્ય સ્ટાફ સભ્યો દ્વારા સમર્થિત છે. તે OT, એક્સ-રે, ડિલિવરી રૂમ અને લેબોરેટરી સુવિધાઓ chc માં 30 પથારી ધરાવે છે.
તે 4 PHC માટે રેફરલ સેન્ટર તરીકે સેવા આપે છે અને પ્રસૂતિ સંભાળ અને વિશિષ્ટ પરામર્શ માટેની સુવિધાઓ પણ પ્રદાન કરે છે.
કેટલી વસ્તી પર CHC વિકસાવવામાં આવે છે?
સામુહિક આરોગ્ય કેન્દ્ર કયા વિસ્તારની વસ્તી પર વિકસાવવામાં આવશે તે મુજબ નક્કી કરવામાં આવે છે. જ્યાં સપાટ વિસ્તારની વસ્તી 120000 છે અને ડુંગરાળ . કે પહાડી આદિવાસી વિસ્તારની .રણ પ્રદેશ માં વસ્તી 80000 ની વસ્તી માં CHC તે સ્થળે આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડે છે.
ભારતમાં કેટલા CHC છે?
વર્ષ 2019માં 31 માર્ચના રોજ બહાર પાડવામાં આવેલા અહેવાલ મુજબ, દેશભરના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કુલ 5335 સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો કાર્યરત છે, જે વર્ષ 2024 સુધીમાં લગભગ 6000 થઈ શકે છે.
CHCનું પૂર્ણ સ્વરૂપ છે સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો. CHC એ ખાનગી, બિન-લાભકારી સંસ્થાઓ છે જે ગ્રાહકોની સંડોવણી અને અસરના આધારે તબીબી સેવાઓ પ્રદાન કરે છે. CHC સામાન્ય રીતે તબીબી રીતે બિનવીમા વિનાના, અલ્પવીમાવાળા અને ઓછી આવક ધરાવતા જૂથોના લોકોને પ્રાથમિક અને નિવારક સંભાળ સાથે ઓફર કરે છે.સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો તે પ્રદેશના લોકો માટે મૂળભૂત આરોગ્ય સુવિધાઓ પણ પ્રદાન કરે છે જ્યાં પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળની ઓછી ઉપલબ્ધતા છે. સામાન્ય રીતે પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળ કેન્દ્રો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
CHC, જેને ઘણીવાર આરોગ્ય કેન્દ્રો અથવા સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે ખાનગી, બિન-લાભકારી સંસ્થાઓ છે જે ગ્રાહકની ભાગીદારી અને પ્રભાવના બદલામાં તબીબી સેવાઓ પૂરી પાડે છે. કોમ્યુનિટી હેલ્થ સેન્ટર (CHC) એ સામાન્ય પ્રેક્ટિશનરો અને નર્સોના જૂથ દ્વારા સંચાલિત ક્લિનિક્સના નેટવર્કમાંથી એક છે જે ચોક્કસ વિસ્તારના રહેવાસીઓને આરોગ્યસંભાળ પૂરી પાડે છે.
સામુહિક આરોગ્ય કેન્દ્ર સામાન્ય રીતે એવા લોકોને પ્રાથમિક અને નિવારક સંભાળ પૂરી પાડે છે જેઓ તબીબી રીતે વીમા વિનાના, ઓછા વીમાવાળા અથવા ઓછી આવક ધરાવતા હોય. કૌટુંબિક પ્રેક્ટિસ અને ડેન્ટલ કેર એ સામાન્ય સેવાઓ છે, પરંતુ કેટલાક ક્લિનિક્સ આંતરિક દવા, બાળરોગ, મહિલા સંભાળ, કુટુંબ નિયોજન, ફાર્મસી, ઓપ્ટોમેટ્રી, પ્રયોગશાળા પરીક્ષણ અને અન્ય સેવાઓ પ્રદાન કરવા માટે વિકસ્યા છે. સાર્વત્રિક આરોગ્ય સંભાળ ધરાવતા દેશોમાં મોટાભાગની વ્યક્તિઓ આરોગ્ય સંભાળ કેન્દ્રોનો ઉપયોગ કરે છે. મધ્ય અને પૂર્વીય યુરોપમાં, મોટા આરોગ્ય કેન્દ્રો પોલીક્લીનિક તરીકે ઓળખાય છે.
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો એ વિસ્તારના લોકોને પ્રાથમિક આરોગ્ય સેવાઓ પણ પૂરી પાડે છે જેમની પાસે પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળની પહોંચ નથી. મધ્ય અને પૂર્વ યુરોપમાં, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો પોલીક્લીનિક તરીકે ઓળખાય છે.
CHC અને PHC વચ્ચે શું તફાવત છે?
સીએચસીને સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્ર કહેવામાં આવે છે, તે ગૌણ સ્તરની આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડે છે, જ્યારે પીએચસીને પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ કહેવામાં આવે છે.
પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (PHCs) પ્રથમ સ્તરની આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડે છે. સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો PHC માંથી રેફર કરાયેલા દર્દીઓને વિશિષ્ટ સારવાર પૂરી પાડે છે.
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્ર એટલે કે CHC હેઠળ ચાર PHD એટલે કે પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો છે, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આરોગ્યની કાળજી લેવા માટે રાજ્ય સરકારો દ્વારા PHC ચલાવવામાં આવે છે.
જ્યારે પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર (PHC) 20000 થી 30000 લોકોની વસ્તી માટે છે. કોમ્યુનિટી હેલ્થ સેન્ટર (CHC) 80,000 થી 1.2 લાખની વસ્તીને આવરી લેતા દરેક ચાર "પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ" કેન્દ્રો માટે રેફરલ સેન્ટર તરીકે સેવા આપે છે.
ભારતમાં, મોટાભાગની વસ્તી હજુ પણ ગામમાં રહે છે, જેથી ત્યાંના લોકોને યોગ્ય સમયે આરોગ્ય સંભાળ મળી શકે, તેથી ભારતના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડવા માટે પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર (PHC) ની રચના કરવામાં આવી હતી.
દરેક જગ્યાએ સીએચસીની સ્થાપના કરી શકાતી નથી તેથી ઘણા પછાત એવા ગ્રામ્ય વિસ્તારો છે જ્યાં દૂર દૂર સુધી કોઈ સારવાર કેન્દ્ર પણ નથી. તેથી, પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ તેમને આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડવાનું કામ કરે છે.
જ્યાં સમગ્ર દેશમાં 23000 થી વધુ પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો છે, ત્યાં 5300 થી વધુ સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો છે, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રને દેશની આરોગ્ય સંભાળ વ્યવસ્થાનું મૂળભૂત એકમ ગણવામાં આવે છે.
પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં, આરોગ્ય નર્સને આશા (આશા) પણ કહેવામાં આવે છે, તે લોકોના ઘરે જઈને પણ દર્દીની સંભાળ રાખે છે. પીએચસીમાં સીએચસીની સરખામણીમાં પેરામેડિકલ સ્ટાફ અને તબીબી અધિકારીઓ ઓછા છે.
આપણા દેશમાં પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો અને સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો ખોલવાના ફાયદા એવા હતા કે વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા અનુસાર, માતાઓ, નવજાત શિશુઓ અને બાળકોના સૌથી વધુ મૃત્યુ ભારતમાં થતા હતા.
આ જ જગ્યાએ વર્ષ 1990માં એક હજાર જન્મે 83 નવજાત શિશુઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તે જ વર્ષ 2011માં ઘટીને 44 થયો અને જ્યાં 1990માં મૃત્યુદરનું પ્રમાણ પ્રતિ એક લાખ જન્મે 570 હતું, તે 2011ના અહેવાલ મુજબ ઘટીને 212 થયું.
CHC આરોગ્ય સેવાઓનો હેતુ શું છે?
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્ર ખોલવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ નીચે મુજબ છે.
સ્થાનિક લોકોને કોઈપણ પ્રકારની મુશ્કેલીનો સામનો ન કરવો પડે તે માટે સીએચસી હેઠળ સ્થાનિક રહેવાસીઓને આરોગ્ય સંબંધિત સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે.
આ બિન-લાભકારી સંસ્થાઓ લોકોના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે ખોલવામાં આવે છે જેથી તેઓ આર્થિક રીતે ગરીબ વર્ગને પણ આરોગ્ય સુવિધાઓ પૂરી પાડી શકે.
CSC સેન્ટર ખાસ એવા લોકો માટે વિકસાવવામાં આવ્યું છે જેઓ આર્થિક રીતે નબળા છે અને પૈસાના અભાવે તેમની સારવાર ક્યાંય પણ કરાવી શકતા નથી. તેઓને ન્યૂનતમ અથવા વિનામૂલ્યે સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે.
કાયમી આરોગ્ય સંબંધિત જરૂરિયાતો અનુસાર CSC કેન્દ્રમાં ઘણા ડોકટરો અને નર્સો ઉપલબ્ધ છે.
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો અન્ય આરોગ્ય ક્લિનિક્સથી ઘણી બાબતોમાં અલગ છે.
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં કુટુંબની સંભાળ, દાંતની સારવાર, બાળ રોગો અને સ્ત્રી પ્રસૂતિ રોગો વગેરે જેવી આરોગ્ય સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.
CSC કેન્દ્ર આ વિસ્તારમાં રહેતા પરિવારો અને અન્ય ચોક્કસ જૂથોની જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે.
જો કોઈ વ્યક્તિ CSC કેન્દ્રમાં સારવાર માટે ચૂકવણી કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, તો તેની જરૂરિયાત અને નિયમો અનુસાર આરોગ્ય સેવાઓ માટે પૈસા લેવામાં આવે છે.
આવા લોકો જેમની આર્થિક સ્થિતિ સારી નથી, તેમને વિશેષ છૂટ આપવામાં આવે છે.
એક અહેવાલ મુજબ, સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો દર વર્ષે 30 મિલિયનથી વધુ દર્દીઓને પ્રાથમિક આરોગ્ય સંભાળ સેવાઓ પૂરી પાડે છે.
સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્ર - CHC ખાતે ઉપલબ્ધ સુવિધાઓ
👉આઉટડોર પેશન્ટ (OPD)
મેડિકલ ઓપીડી
સર્જિકલ ઓપીડી
બાળરોગની ઓ.પી.ડી
પ્રસૂતિશાસ્ત્ર અને સ્ત્રીરોગવિજ્ઞાન ઓપીડી
ડેન્ટલ કેર સેવાઓ
👉ઇન્ડોર સુવિધા
👉. એનેસ્થેટિક સેવાઓ
👉તપાસ પ્રક્રિયાઓ
અલ્ટ્રાસોનોગ્રાફી (પસંદ કરેલ સીએચસીમાં)
એક્સ-રે
પેથોલોજી
👉 રોગચાળાનું નિયંત્રણ, સ્થાનિક અને સંચારી રોગ કાર્યક્રમ
👉 તમામ રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમોનું અમલીકરણ
માતૃત્વ અને બાળ આરોગ્ય કાર્યક્રમ
કુટુંબ કલ્યાણ કાર્યક્રમ
શાળા આરોગ્ય કાર્યક્રમ
આયોડિન ઉણપ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ
અંધત્વ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ
AIDS અને HIV નિયંત્રણ કાર્યક્રમ
રક્તપિત્ત નાબૂદી કાર્યક્રમ (એમડીટીનું મફત વિતરણ)
ક્ષય રોગ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ (DOTS પ્રદાતાઓ અને પેથોલોજી સેવાઓ દ્વારા દવાઓનું મફત વિતરણ)
અતિસાર રોગ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ
યુનિવર્સલ ઇમ્યુનાઇઝેશન પ્રોગ્રામ
👉 વિટામિન A અને આયર્ન અને ફોલિક એસિડ જેવા સૂક્ષ્મ પોષક તત્વોની જોગવાઈ
👉 BCC - બિહેવિયરલ ચેન્જ કોમ્યુનિકેશન- જનજાગૃતિ અભિયાન
👉 સલામત પાણી પુરવઠો અને મૂળભૂત સ્વચ્છતા
👉 મહત્વપૂર્ણ આંકડાઓનો સંગ્રહ અને અહેવાલ
👉પ્રજનન અને બાળ આરોગ્ય
👉 માતા અને બાળ સંભાળ
👉 જનની સુરક્ષા યોજના - NRHM હેઠળ JSY
👉 માતા અને બાળક માટે સાર્વત્રિક રસીકરણ કાર્યક્રમ
👉ડી. પ્રી, ઇન્ટ્રા અને પોસ્ટ ડિલિવરી સેવાઓ
👉ઇ. કુટુંબ કલ્યાણ સેવાઓ (નસબંધી, ઓરલ પિલ્સ અને કોન્ડોમનું મફત વિતરણ)
👉રેફરલ સેવાઓ
👉. કટોકટી સેવાઓ
👉 એમ્બ્યુલન્સ સેવાઓ
👉 મેડીકો લીગલ સર્વિસીસ.
Chc jesar
Chc datha
Chc thaliya
Chc bagdana
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો